12 Ekim günü, tüm dünyada Dünya Artrit Günü olarak kabul edilmiştir. Kas ve eklem hastalıkları konusunda duyarlılığı arttırmak amacıyla kutlanan bugünde romatizmal hastalıklar konusunda halkın bilinçlenmesine katkı sağlamak için etkinlikler düzenlenirken sağlık uygulamaları konusunda karar alıcıların dikkati çekilerek, romatizmal hastalıkların önemli bir halk sağlığı sorunu olduğu anlatılmaya çalışılır.
Günümüzde 150’ ye yakın romatizmal hastalık bulunmaktadır. Bu hastalıkların bir kısmı yerel kas iskelet sorunları şeklindeyken, bir kısmı hayatı tehdit edici ya da sakat bırakıcı seyir göstermektedir. Erken tanı diğer sistem hastalıklarında ne kadar önemli ise romatizmal hastalıklarda da bir o kadar önemlidir. Erken tanı ve tedavi, kısa sürede hem hastanın ağrısının giderilmesine yol açmakta hem de yaşam kalitesini arttırmaktadır. Uzun dönemde ise hastalığa bağlı gelişen sakatlıkların önüne geçmekte ve bazı hastalıkların seyrinde ortaya çıkabilecek yaşam süresi kısalmasını engellemektedir. Erken tanı ve tedavinin vazgeçilmezliğini vurgulamak amacıyla Avrupa Romatizma birliğince bu yılın dünya artrit günü sloganı “Don’t Delay, Connect Today” Geç Kalma, bugün başvur” olarak seçilmiştir.
Romatizmal hastalıkların nedenleri çok iyi bilinmemekle beraber, genetik eğilim faktörleri yanında çevresel faktörlerin de rolü vardır. Romatizmal hastalıkların çocukluk çağından ileri yaşa kadar her yaş gurubunu etkileme özelliği vardır. Sadece eklemleri etkilemezler. Eklemler yanında akciğer, beyin, kalp, böbrekler, deri ve gözleri de etkiler. Bazen eklemleri tutmadan önce bu hayati organları tutarak yaşamı tehdit edebilirler. Romatoid artrit (RA) en sık görülen romatizmal hastalıktır. Ülkemizde her 1000 kişiden 4’ü romatoid artritlidir. Her 1000 kişiden 4’ü Behçet hastalığı, her 1000 kişiden 1 ‘i ise Ailevi Akdeniz ateşine sahiptir. RA erken tanı konmadığı ve uygun tedavi edilmediği takdirde sakatlıklara, iş gücü kayıplarına ve yaşam süresinde azalmaya yol açabilmektedir. Son yıllarda tedavi olanaklarının iyileşmesi, yeni tedavi seçeneklerinin kullanıma girmesi hastalık sonlanımı üzerinde olumlu etkiler yaratmıştır. Bu nedenle el eklemlerinde ağrı, şişme ve uzun süreli tutuklukları olan hastaların ilgili hekimlere başvurmaları, iltihaplı bir hastalığa sahip olup olmadıklarını ortaya koymak açısından çok önemlidir. Romatizmal hastalıkların ortaya çıkmasında çevresel faktörler ve kişisel alışkanlıklar da önemlidir. Sigara romatizmal hastalıkların tetiğini çekebildiği gibi, hastalığı tedavi etmek için kullanılan ilaçlara karşı direnç gelişiminden de sorumlu olabilir. Bunun yanında güneş ışınları sistemik lupus eritematozus hastalığı için çevresel bir risk faktörüdür. Ağız ve diş sağlığı da romatizmal hastalıkların ortaya çıkmasında rol oynayabilen faktörlerden birisidir. Gut hastalığı da toplumda sık görülen romatizmal ve metabolik bir hastalıktır. Yaşam biçiminde yapılacak değişiklikler ve düzenli hekim takibiyle başarılı şekilde tedavi edilebilen bir hastalıktır.
Romatizmal hastalıkların önemli bir kısmı süreğen özellikler gösterseler de erken tanı ve tedavi ile normal yaşam sürmeleri olanaklı hale getirilmektedir. Bu nedenle eklem ağrısı, şişliği ve tutukluğu olan hastaların aile hekimlerine ve gerekli görülmesi halinde romatoloji uzmanları veya fizik tedavi uzmanlarına başvurmaları yararlı olacaktır. Geç kalma, bugün başvur!
Prof. Dr. Cengiz KORKMAZ
Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sağlık, Uygulama ve Araştırma Hastanesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı Romatoloji Bilim Dalı Başkanı
