Bariatrik cerrahi obez hastaların gıda alımı veya besin emilimi azaltılması için sindirim sistemlerine cerrahi müdahalede bulunulmasıdır. Ameliyat ile amaçlanan midenin küçültülerek mideye giren besin miktarının azaltılması (böylece midenin dolduğunun hissettirilmesi) ya da vücudun alacağı kalori ve besin maddelerinin sınırlanmasıdır (malabsorbsiyon).
Dünya sağlık örgütü, fazla kiloluluk ve obezite tanımını beden kitle indeksine (BKİ) ağırlığın (kilogram) boyun (metre) karesine oranı (BKİ = Ağırlık [kg] / Boy [m2]) ile tanımlamıştır. Buna göre BKİ ≥30 kg/m2 olan kişiler obez olarak sınıflandırılmaktadır.
Ülkemizde BKİ ≥40 kg/m2 olan diyet ve ilaç tedavisi uyguladığı halde başarısız olmuş kişilere ya da BKİ >35 kg/m2 olup obezite ile ilişkili hastalığı olan kişilere obezite cerrahisi yapılabilmektedir.
Yeni birçok tekniğin geliştiği bariatrik cerrahide amaç gıda alımını kısıtlamak (midenin küçültülmesi) ya da emilimi engellemektir. İnce barsakların fonksiyon görmesini engelleyerek yada emilimi kolaylaştıran salgıların azalmasını sağlayarak malabsorbsiyon elde edilir.
Yapılan bazı çalışmalarda cerrahi sonrasında ghrelin gibi açlık durumuna etkisi olan hormonların değiştiği görülmektedir. Bu tip cerrahiler kilo verme için yapılan yöntemlerden fayda sağlanamadıysa ve obezite ciddi sağlık sorunlarına yol açıyor ise önerilmektedir. Bariatrik cerrahi endokrin sistemimiz için hem fayda hem de risk oluşturabilmektedir. Hastalarda ameliyat olmadan önce obeziteye yol açan hormonal bir bozukluğun olmadığının gösterilmesi gerekir. Eğer hormonal bozukluğu olan kişi ameliyat olursa, hem beklenen fayda sağlanamaz hem de ameliyat sonrası sorunlar yaşanabilir.
Bariatrik cerrahinin endokrin ile ilgili faydaları nelerdir?
- Tip 2 diyabetler iyileşebilir.
- Kan yağ seviyelerini normale dönebilir.
- Özellikle polikistik over sendromu (PCOS) olan obez olan kadınların doğurganlığını arttırabilir.
- Obez erkeklerde testosteron düzeylerini düzeltebilir.
- Yüksek tansiyonu iyileşebilir.
Bariatrik cerrahide endokrin ile ilgili riskler nelerdir?
Bariatrik cerrahinin riskleri çoğunlukla besinlerin emilimi bozması ile ilgilidir.
- Protein emilim eksikliğine bağlı ağır vakalarda şişme, ishal ve kalp sorunlarına neden olabilir.
- Vücudun birçok fonksiyonu için gerekli olan vitamin ve mineral eksikliği gelişebilir.
- Kemik kaybı (osteoporoz) gelişebilir.
- Karbonhidrat içeren gıdaları yedikten sonra düşük kan şekeri seviyeleri, ayrıca muhtemelen baygınlığa neden olan hipoglisemi olabilir.
- Ayak, bacaklar veya ellerde sinir hasarı oluşturan, ağrı, uyuşma veya karıncalanmaya neden olabilir.
Nereye başvurmalıdır?
Her ne kadar faydalı etkilerinden bahsedilse de cerrahi bir işlem olduğu için belirli riskleri mevcuttur ve ameliyat sonrası bu durumun geri dönüşü yoktur. Ameliyat sonrası olan sorunlar yıllar sonra ortaya çıkabilir. Basit bir işlem değildir hastanın doktoru tarafından yarar ve zararı değerlendirildikten sonra karar verilmelidir. Hastanemiz İç Hastalıkları Endokrinoloji bölümüne başvurabilirsiniz.
Yard. Doç. Dr. Göknur YORULMAZ
Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sağlık, Uygulama Ve Araştırma Hastanesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı
