9 Şubat 2020, Dünya Sigarayı Bırakma Günü Basın Bilgi Notu
Prof. Dr. M. Sinan ERGİNEL; Akciğer Sağlığı ve Yoğun Bakım Derneği (ASYOD)’un Basın Bilgi Notunu Paylaştı.
Sigara kullanmakta olan vatandaşlarımızın, 9 Şubat Sigarayı Bırakma Gününde kendilerine ve sevdiklerine bir iyilik yapmalarını, sigarayı bırakmalarını öneriyor; bu vesilesiyle onlara seslenmek istiyoruz: Unutmayın, sigarayı kendinize dost edinmeniz, onun size dost olduğu anlamına gelmez. Günün birinde, hiç ummadığınız bir şekilde, yıllardır yanı başınızdan ayırmadığınız bu “sözde dosttan” bir darbe yiyebilirsiniz.
Dünyada halen her yıl 7 milyon kişi sadece sigara içtiği için ölmektedir. Bu, aramızdan her 4-5 saniyede bir kişinin sigaraya kurban gittiği anlamına gelmektedir. Her iki ile dört erkek ölümünden biri sigaradan olmaktadır. Türkiye'de ise sigaradan dolayı yılda 120 000 kişinin öldüğü hesaplanmaktadır. Bu sayı, trafik kazaları, yangınlar, cinayetler, AIDS, alkol, kokain, eroin ve intiharlara bağlı ölümlerin toplamından fazladır. Sigara, küresel olarak en öldürücü salgın hastalıktır. Tüm zamansız ölümlerin %20'si sigaraya bağlıdır. Sigara içenlerde kanserden ölüm oranı içmeyenlere oranla 15-25 kat daha yüksektir. İçilen her sigaranın ömürden 12 dakika çaldığı hesaplanmıştır. Sigara içenlerde ölüm hızı, içmeyenlere oranla iki kat daha fazladır. Sigara içenler içmeyenlere göre ortalama 15 yıl daha erken ölmektedirler. Sigara sadece erken ölümlere yol açmakla kalmayıp, öldürmeden de kendisini sevenleri süründürmektedir. Kişinin yaşam kalitesini önemli ölçüde bozan, hareket kapasitesini çok sınırlayan, günlük gereksinimlerini karşılayamayacak hale getiren; başkalarının destek ve bakımına muhtaç eden bir çok süreğen (müzmin) hastalığa yakalanmak, sigara içenleri bekleyen akıbettir. Sigara, akciğer, kalp ve beyin damar sistemi hastalıklarından kanserlere kadar, tüm dünyada en sık görülen, en fazla öldüren, en çok sakat bırakan ve en yüksek tedavi maliyetlerine yol açan 60 civarında hastalığın nedenidir. Sigaraya bağlı hastalıklar, aynı zamanda sigara içmeme nedenlerini oluşturmaktadır. Bir kişinin sigara kullanmaması için bu kadar nedeni vardır; peki ya sigara kullanmak için gerçek bir neden var mıdır? Sigara içmeyen kişiler, size göre yaşamlarında neyi eksik bırakmışlardır veya nelerden mahrum kalmışlardır? Bütün bu riskleri göze almanıza değecek şekilde, sigaradan ne tür bir kazanımınız olabilir? Evet sigaranın size bir keyif verdiği doğrudur. Ancak, sigaradan alınan haz, fizyolojik bir ihtiyacın giderilmesinden elde edilen haz gibi değildir. Bu bir şartlanmadır. Gerçekte hiç gereksiniminiz olmayan bir maddeye kendi kendinizi uzun zorlamalar sonrasında bağımlı hale getirirsinigerçekleri görüp, gerekeni yapın. Sigarayla arkadaşlık, ölümle sonuçlanır. Dünyada halen her yıl 7 milyon kişi sadece sigara içtiği için ölmektedir. Bu, aramızdan her 4-5 saniyede bir kişinin sigaraya kurban gittiği anlamına gelmektedir. Her iki ile dört erkek ölümünden biri sigaradan olmaktadır. Türkiye'de ise sigaradan dolayı yılda 120 000 kişinin öldüğü hesaplanmaktadır. Bu sayı, trafik kazaları, yangınlar, cinayetler, AIDS, alkol, kokain, eroin ve intiharlara bağlı ölümlerin toplamından fazladır. Sigara, küresel olarak en öldürücü salgın hastalıktır. Tüm zamansız ölümlerin %20'si sigaraya bağlıdır. Sigara içenlerde kanserden ölüm oranı içmeyenlere oranla 15-25 kat daha yüksektir. İçilen her sigaranın ömürden 12 dakika çaldığı hesaplanmıştır. Sigara içenlerde ölüm hızı, içmeyenlere oranla iki kat daha fazladır. Sigara içenler içmeyenlere göre ortalama 15 yıl daha erken ölmektedirler. Sigara sadece erken ölümlere yol açmakla kalmayıp, öldürmeden de kendisini sevenleri süründürmektedir. Kişinin yaşam kalitesini önemli ölçüde bozan, hareket kapasitesini çok sınırlayan, günlük gereksinimlerini karşılayamayacak hale getiren; başkalarının destek ve bakımına muhtaç eden bir çok süreğen (müzmin) hastalığa yakalanmak, sigara içenleri bekleyen akıbettir. Sigara, akciğer, kalp ve beyin damar sistemi hastalıklarından kanserlere kadar, tüm dünyada en sık görülen, en fazla öldüren, en çok sakat bırakan ve en yüksek tedavi maliyetlerine yol açan 60 civarında hastalığın nedenidir. Sigaraya bağlı hastalıklar, aynı zamanda sigara içmeme nedenlerini oluşturmaktadır. Bir kişinin sigara kullanmaması için bu kadar nedeni vardır; peki ya sigara kullanmak için gerçek bir neden var mıdır? Sigara içmeyen kişiler, size göre yaşamlarında neyi eksik bırakmışlardır veya nelerden mahrum kalmışlardır? Bütün bu riskleri göze almanıza değecek şekilde, sigaradan ne tür bir kazanımınız olabilir? Evet sigaranın size bir keyif verdiği doğrudur. Ancak, sigaradan alınan haz, fizyolojik bir ihtiyacın giderilmesinden elde edilen haz gibi değildir. Bu bir şartlanmadır. Gerçekte hiç gereksiniminiz olmayan bir maddeye kendi kendinizi uzun zorlamalar sonrasında bağımlı hale getirirsini
Sigaraya ilk başladığınız günü düşünün. Etrafınızdakilerin zoruyla içinize çektiğiniz ilk dumana karşı vücudunuzun nasıl isyan ettiğini, nasıl öksürdüğünüzü, tıkandığınızı, başınızın nasıl döndüğünü hatırlayın. Size tiksinti veren bir madde, bugün keyif verici hale gelmişse, bu bir şartlanmanın sonucudur. Eğer siz dilerseniz, bunu değiştirebilirsiniz. Çünkü bu şartlanmayı zaten siz oluşturdunuz. Onun yerine bir başka objeyi koyabilirsiniz. Aynı hazzı, aynı keyfi başka türlü, hiç sigara kullanmadan da alabilirsiniz, bu tamamen sizin elinizde. Sigarayı, isterseniz bırakabilirsiniz. Buna inanın. Yakın çevrenizi gözden geçirin, yıllarca sigara içip şu anda terk etmiş onlarca kişiyi hemen sayabilirsiniz. 1970-1990 yılları arasında düzenlenen kampanyalar sırasında, sadece ABD’de 50 milyon kişinin sigarayı bıraktığını biliyor musunuz? Bu kadar kişinin başarabildiği bir işi, sizin yapamamanız için hiçbir gerekçe olamaz. Başaramıyorsanız, Sigarayı Bırakma Ünitelerimize başvurun, size yardımcı olalım. Hekim desteği almaksızın kendi başına sigarayı bırakmak isteyenlere şunları öneriyoruz: Zamanlamayı iyi yapın. Tatile veya herhangi bir nedenle seyahate gitmek gibi, rutin yaşamınızdan ve arkadaş çevrenizden uzaklaşmanız gereken olaylar ile ödül alma, terfi etme, çocuğunuzun olması, iş başarısı gibi kendinizi daha güçlü hissettiğiniz dönemler bir fırsat olabilir. Sigarayı bıraktığınızı herkese açıklayıp, onların desteğini alın. Sizde sigara içme arzusu uyandıran iş, davranış ve durumlardan uzak kalmaya çalışın. Örneğin kahvehaneye, içkili yerlere gitmez olun. Bir süre çay-kahve yerine soğuk içecekler deneyin. Boş kalmayın, kendinize hobi yada meşguliyet bulun, spora zaman ayırın. Sakız, yeşil sebzeler, havuç vb objelerle sigara arayışınızı engelleyebilir; anahtarlık, kalem gibi küçük oyuncaklarla ellerinizi meşgul edebilirsiniz. Sigaraya ayırdığınız kaynakla kendinizi yada sevdiklerinizi ödüllendirecek sürprizler yapın. Sigara içen arkadaşlarınızdan bir süre uzak kalın. Başkaları tarafından sigara teklif edildiğinde reddetme hakkınızı kullanın. “Hayır” deme özgüvenine sahip olun. Başkalarına göre değil, kendi doğrularınıza göre yaşayın. Kendinize saygılı olun. Hiç kimse için hayatınızı riske atmak zorunda değilsiniz. Sigara içme arzusu geldiğinde, bırakma nedenlerinizi tek tek hatırlayın, kalkıp dolaşın, dış ortama çıkıp yürüyün, bir kaç kez yavaş ve derin nefes alıp verin. Asla “bir taneden bir şey olmaz” demeyin. Sigarayı bırakmada en önemli belirleyici faktör: kişinin zihinsel olarak kararlılık derecesidir. Çok ağır sigara içicileri bile, zihinsel olarak yeterli düzeyde kararlılığa sahip olduklarında aniden sigarayı bırakabilmekte ve bir daha asla sigarayı aramamaktadırlar. Örneğin Ramazan ayında sigara içenlerin çoğu gün boyu 16-17 saat sigara içmeden durmakta ve ilginç olarak akıllarına hiç sigara gelmemekte ve hiç sigara içme arzusu da duymamaktadırlar. Bu tümüyle zihinsel kurguya bağlıdır. Yani kişi adeta bir saat gibi kendisini kurmakta ve “Ben akşam iftar saatine kadar sigara içmeyeceğim” diyerek o saate kadar sigarayı unutmaktadır. Ancak iftardan sonra sigara içme isteği duymaktadırlar. Başka günlerde bir kaç saat sigara içmeden duramayan tiryakiler, Ramazanda 17 saat sigarayı akıllarına bile getirmemektedirler. Bu durum sigara içenleri, sigarayı bırakma konusunda cesaretlendirmelidir. “Ben sigarasız yapamam” diye düşünen tiryakiler Ramazanda gün boyu sigarasız pekala yapabilmektedirler. Demek ki, sigarayı bırakamayacağı yönündeki bu olumsuz düşünce asılsız bir batıl inançtan ibarettir. İsteyen herkes sigarayı kolayca bırakabilir ve sigara olmadan da tamamen normal bir hayat yaşayabilir.
Prof. Dr. M. Sinan ERGİNEL
ESOGÜ TIP FAKÜLTESİ GÖĞÜS HASTALIKLARI ANABİLİM DALI BAŞKANI
